Özge Eda Kaya, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, ozgedakaya@gmail.com
Dr. Andrea Nanetti tarafından 2007 yılında kurulan ve Singapur Nanyang Teknoloji Üniversitesi'nde yönetilen Engineering Historical Memory (EHM); 1205 ile 1533 yılları arasındaki Afro-Avrasya halklarına ilişkin çok dilli ve kültürlerarası çalışmalara yönelik açık erişimli bir veri havuzu oluşturarak dilsel ve kültürel engelleri aşmayı hedeflemektedir. Bu projenin ilham kaynağı olarak, Antonio Carile'nin 1960'larda Konstantinopolis'in ikinci fethi ve Dördüncü Haçlı Seferi'nin ardından Bizans İmparatorluğu'nun bölünmesi üzerine yaptığı çalışmalar gösterilmektedir.
EHM, tarihsel bilgiyi dijital çağda sanal olarak düzenleyip sunmak amacıyla uluslararası ve çok disiplinli işbirliğini teşvik eden ve hali hazırda devam eden bir araştırma projesidir. Bu projenin odak noktası, Afro-Avrasya kıtasının modern öncesi tarihini anlamak ve birincil kaynakların ve ikincil literatürün kültürlerarası okumasını kolaylaştırmaktır. Ayrıca, makine öğrenimi ve yapay zeka kullanarak tarihsel bilgiyi daha erişilebilir hale getirmektir.
Proje birçok farklı alandan veriye ulaşım sağlamaya olanak tanımaktadır. EHM, Dünya haritaları (örneğin Fra Mauro haritası, Ceneviz haritası, Mao Kun); seyyahlar (örneğin, Marco Polo, İbn Battuta, Ma Huan); kronikler (örneğin, Venedik günlükleri, Ming Shi-Lu, Ayutthaya Kraliyet kronikleri, Rus kronikleri, Moğolların gizli tarihi, Pate kroniği, Malay yıllıkları); şehir haritaları (örneğin, Imola Haritası, bir şehrin günümüze ulaşan en eski modern araştırması); arşiv belgeleri (örneğin, X. Gregory, Marco Polo'nun Belgeleri, Modon ve Koron), ve arkeolojik alanlar (örneğin, Modon Kalesi, Denizcilerin Kaya Yazıtları) gibi çeşitli tarihsel kaynakları içermektedir. Bu kaynakların haritalanması ve görselleştirilmesiyle beraber EHM tarih bilgisini daha anlaşılır hale getirmeyi amaçlamaktadır.
Gelin Engineering Historical Memory projesini daha yakından inceleyelim;
EHM, matematik, dilbilim ve diğer disiplinlerin yöntemlerini kullanarak birincil tarihsel kaynakları analiz eden ve bu kaynakları makine tarafından okunabilir hale getiren bir sistemdir. Bu sayede, tarih bilimlerini güçlendirmek için yeni yaklaşımlar geliştiren EHM, ayrıca görselleştirme araçları kullanarak yüksek hacimli verileri araştırmak için kullanıcı dostu araçlar da sunmaktadır.
EHM ana sayfasından herhangi bir veriye tıkladığınızda sizleri birincil kaynak üzerinden arama yapabileceğiniz bir sekme; ana kaynağın edisyonları üzerine bilgiler içeren ikinci bir sekme; ana kaynaktaki datayı görselleştiren bir harita sekmesi ve son olarak Wikipedia destekli bir bilgi erişim kısmı karşılamaktadır.
Örneğin sol üst kısımda bulunan harita üzerindeki noktalardan herhangi birine tıkladığınızda, alt sekmede eş zamanlı olarak tıklanılan konumla ilgili bilgilere erişebileceğiniz alan açılmaktadır. Bu sayede sayfadan hiç ayrılmadan hem birincil kaynakta hem de haritalar üzerindeki bilgilere doğrudan erişim sağlayabilir ve EHM’nin oluşturduğu görsellerle okumanızı zenginleştirebiliriz.
Kısaca, EHM, tarihsel bilgiyi modern teknolojiyle birleştirerek, tarih bilimini daha erişilebilir ve etkileşimli hale getirme amacı güden bir projedir. Bu sayede tarihçiler, araştırmacılar ve ilgilenenler, geçmiş dönemlere ait bilgilere daha geniş bir perspektiften ulaşabilir ve bu verileri daha kolay şekilde analiz edebilirler.
Rehber Video İçin: